Geen tijd verspillen

De wereld verandert sneller dan ooit. Veel veranderingen komen er op ons af. En al is er nog veel onduidelijk, bijna alle gemeenten bereiden zich voor op de decentralisaties. Ook Wmo-raden en belangenbehartigers verspillen geen tijd en gaan aan de slag. Daarnaast zie ik overal actieve burgers die kijken ze hoe alle nieuwe kansen kunnen benutten. Graag zou ik al die duizenden bloemen willen laten bloeien, maar met een beetje samenhang wordt ons landschap echt een stuk mooier.

Onzekerheid als kans
Natuurlijk, mensen klagen over onzekerheid. Over wat er onduidelijk is, over wat er gaat veranderen, over wat er allemaal op ze afkomt. Immers, nooit eerder is er zo’n grote herstructurering geweest. Volstrekt begrijpelijk dus die onzekerheid.

Maar onzekerheid over decentralisaties en transities biedt ook kansen. Overal zie ik burgers zelf oplossingen zoeken. Vaak kleinschalig en wijkgericht. Aansluitend bij de problemen die ze zelf of in hun eigen omgeving ervaren. Mensen die niet wachten op hun gemeente of op een zorgaanbieder, maar hun eigen ervaring inzetten en zelf het initiatief nemen.

Goede voorbeelden
Aansprekende voorbeelden zag ik bij een wijkcoöperatie rond Eindhoven die zich richt op zorg voor ouderen, ouders die in Wijk bij Duurstede werken aan dagopvang voor hun kinderen met een beperking, maar ook in de ggz waar cliënten zelf dagbesteding opzetten.

Wijkcoöperatie Eindhoven
In een aantal kernen rondom Eindhoven zijn de afgelopen jaren zorgcoöperaties opgericht om diensten aan ouderen aan te bieden. Hun diensten lopen uiteen van helpen bij het vinden van informatie, samen eten, klussendiensten, uitleen van rolstoelen en rollators, tot dagbesteding, fysiotherapie, thuiszorg en hulp in het huishouden. Omdat de kosten voor de deelnemers zo laag mogelijk moeten zijn, wordt veel door vrijwilligers gedaan. Vrijwilligers die hun betrokkenheid en inzet als waardevol en zinvol ervaren.

GGZ: cliënten creëren zelf dagopvang
Ik denk bijvoorbeeld aan de zelfregiecentra in de psychiatrie. Die centra willen de zelfregie van mensen versterken. Ze bieden activiteiten voor mensen die de regie over hun leven weer in eigen hand willen nemen. Via coaching, scholing en workshops, maar ook worden mensen uitgedaagd om vrijwilligerswerk te doen of een werkervaringsplek te vinden. Zo bieden de centra ook re-integratie- en participatietrajecten.

Wijk bij Duurstede: dagopvang kinderen met beperking
In mijn eigen woonplaats Wijk bij Duurstede zijn ouders van kinderen met een verstandelijke beperking bezig zelf dagopvang op te zetten. Ze vinden de huidige opvang niet aansluiten bij hun behoeften en weten hoe ze het anders willen. Ze werken samen met professionals en met vrijwilligers. Maar vooral willen ze er zelf heel nauw bij betrokken zijn.

Gemeenschappelijk aan die burgerinitiatieven is dat betrokkenen zelf de verantwoordelijkheid nemen. Ze geven niet alleen feedback aan zorgaanbieders, maar zetten zelf iets op. Ze gaan zelf aanbod leveren. Ik begrijp dat dit niet voor iedereen is weggelegd maar ik vind het moedig en bemoedigend dat mensen zelf het heft in eigen handen nemen.

Samenhang zoeken
Ik vind die burgerinitiatieven zeer inspirerend. Juist in het zelf nemen van de regie zit de kracht van die projecten. Toch kent het zelf aan de slag gaan en niet wachten op anderen, ook een belangrijke valkuil: versnippering.

Het is aan de Wmo-raad om samenhang te zoeken. Rondkijken en contacten leggen is leuker dan alleen toezicht houden op de gemeente. Vaak gebeurt dat al. Veel Wmo-raden kijken wat er gebeurt in hun gemeente, kijken wat er speelt in de wijken. Ze geven niet alleen advies over beleidsplannen aan de gemeente. Ze laten de gemeente zien waar mensen behoefte aan hebben en hoe die initiatieven daar een antwoord op geven. En ze bekijken samen met betrokkenen wat hun burgerinitiatief nodig heeft, zodat ze ervoor kunnen zorgen dat de gemeente helpt om aan een aantal randvoorwaarden te voldoen.

Als cliëntenbeweging, belangenbehartigers en Wmo-raden moeten we zuinig zijn op die initiatieven. Ze vormen het antwoord op een overheid die een andere rol pakt. Maar ze zijn ook een antwoord op de behoeften van mensen zelf. Laten we de beschikbare tijd tot de start van de decentralisaties optimaal benutten om nu alvast samenhang te zoeken.

Petra van der Horst
programmamanager Aandacht voor iedereen